Jakie miejsca znajdują się w top 10 warszawskich atrakcji turystycznych? Mnie więcej możemy się domyślać. A gdyby w odwiedziny do nas przyjechała kuzynka z odległego miasta, to czy skorzystalibyśmy z oficjalnych tras, czy może zmodyfikowalibyśmy je o miejsca ważne/wartościowe dla nas samych – jak ulubiony pobliski sklep, kawiarnia, skwer, na którym spędzamy dużo czasu ze znajomymi ze szkoły albo mijany codziennie tajemniczy stary dom? Przeprowadźmy taki eksperyment z uczniami. Zwróćmy ich uwagę na wartość lokalnego dziedzictwa i jego krajobrazu kulturowego.

Jak zdefiniować zabytek? Czym on jest? W zrozumieniu tego hasła pomogą nam zapisy w odpowiedniej ustawie. W czasie zajęć będzie to punkt wyjścia do dyskusji z uczniami nad postrzeganiem warszawskich zabytków, do refleksji nad ich stanem zachowania, a także nad możliwościami jakie ma każdy z nas, aby włączyć się w działania służące ich ochronie. Finałem zajęć będzie praca badawcza nad konkretnym obiektem zabytkowym znajdującym się w najbliższej okolicy.

A gdyby tak pomniki zeszły z cokołów i opowiedziały nam swoją historię? Tak, tak. To możliwe z niniejszą lekcją. W jej trakcie uczniowie wcielają się w rolę pomników z Krakowskiego Przedmieścia – Kopernika, Poniatowskiego, Mickiewicza lub Zygmunta III Wazy – i przybliżają ich dzieje. Z jakiej okazji zostały postawione, kto był inicjatorem, w jakiej technice zostały wykonane, czy budziły emocje. I wiele innych. Posłuchajmy, co mówią pomniki…

Przez niemal dwa stulecia Warszawa była ważnym ośrodkiem przemysłowym. Tu produkowano samochody, motocykle, kosmetyki, meble, piwo i tysiące innych towarów. Pozostałością po tym okresie są liczne budynki pofabrycznych. Część z nich została uznana za zabytki. Gdzie one się znajdują? I co się z nimi dzieje obecnie? Ustalenie tego będzie zadaniem dla uczniów. To zarazem punkt wyjścia do refleksji nad potencjałem takich obiektów oraz ich współczesnym losem.

W czasie zajęć chcemy zwrócić uwagę uczniów na bogate wielokulturowe tradycje Warszawy. Przydatne do tego będą… nazwy ulic i rejonów naszego miasta. Zadaniem uczniów będzie rozszyfrowanie, co kryją obco brzmiące nazwy takie jak Ulrychów, Szucha, Tylmana z Gameren, Dynasy i wiele innych. Będzie to dobry pretekst, aby zastanowić się, co było atrakcyjnego w Warszawie, że cudzoziemcy lub ich potomkowie wiązali z nią swój los. Jak się przyczyniali do rozwoju naszego miasta? A jak jest dziś?

Dostarcza wody pitnej, pływają po niej statki, na jej plaży można wylegiwać się w słońcu i pełni wiele innych funkcji – Wisła i jej rola w życiu warszawiaków jest tematem niniejszej lekcji. Aby dobrze zrozumieć ten temat skorzystamy z dzieł kultury. Razem z uczniami przeanalizujemy obrazy i fotografie. Na końcu zastanowimy się wspólnie na ile warszawska Wisła jest „moją Wisłą”…

Zabytek? Zamek Królewski, Pałac w Wilanowie, Zamek krzyżacki w Malborku. Ale czy tylko tak spektakularne budowle zasługują na to miano? Okazuje się, że nie i mamy na to dowód. W trakcie dzisiejszych zajęć przekonamy uczniów, że czasem za zwykłymi budynkami mogą kryć się niezwykłe historie, a piękno może tkwić nawet w niepozornej drewnianej chałupie. Bo miano zabytku wcale nie zależy od liczby lat danego obiektu, ale od wartości historycznych, naukowych lub artystycznych jakie niesie dla społeczeństwa.

W Warszawie istnieje kilkadziesiąt parków. Mają różną genezę, atrakcje, wygląd. Ale jedno je łączy – ogromne znaczenie dla życia w mieście. Jak by się nam żyło, gdyby nagle zniknęły z mapy Warszawy?! Przykłady trzech z nich – Parku Praskiego, Ogrodu Saskiego i Pola Mokotowskiego – będą tematem niniejszej lekcji. W jej trakcie, poprzez quiz, uczniowie poznają historię i ciekawostki z nimi związane. Zachęcimy ich również do dyskusji nad rolą zielonych obszarów w mieście i nad znaczeniem jakie mają dla nich osobiście.

Ulica Marszałkowska, Brzozowa, Dolna, Targowa, Pawia – to zaledwie kilka nazw warszawskich ulic. Jest ich o wiele więcej. Jak się więc w tych nazwach nie pogubić? Czy nazwy ulic mają jakąś wartość, czy można je w jakiś sposób chronić? Proponujemy lekcję, która pozwoli uczniom zrozumieć zasady rządzące nazewnictwem miejskim, wskazać ich pochodzenie i czas powstania oraz znaczenie.

Warszawskie krzyże przydrożne lub podwórkowe kapliczki to nie tylko ważne symbole religii, ale również historyczne pamiątki oraz elementy naszego krajobrazu. Są ich setki. Niektóre otoczone opieką, inne znowuś zaniedbane. W trakcie niniejszej lekcji razem z uczniami zlokalizujemy niektóre z nich oraz spróbujemy dowiedzieć się, jaka kryje się za nimi historia.

W starych warszawskich kamienicach, pomimo działań wojennych, przetrwała duża ilość oryginalnego detalu architektonicznego. W czasie niniejszej lekcji uczniowie poznają najbardziej charakterystyczny i najlepiej zachowany z nich – czyli detal metalowy – balkony, bramy, odboje bramne, zdroje podwórkowe. Prócz zrozumienia czym jest detal, jak powstawał i czym się różnicował na przestrzeni dekad, uczestnikom lekcji zostanie przekazana wiedza na temat potrzeb objęcia go należytą ochroną.

Cmentarz Powązkowski – jeden z ważniejszych zabytków naszego kraju – jest traktowany nie tylko jako wyjątkowa nekropolia, ale i miejsce poznawania historii. Jak go zwiedzać? Sposobów jest wiele – możemy śledzić losy pochowanych tu osób, kierować się kluczem sztuki cmentarnej, a może odkrywając najstarszą jego część. Celem lekcji jest m.in. zaznajomienie uczniów z układem topograficznym i porządkowym Powązek, tak by potrafili odnaleźć odpowiednie lokalizacje według planu cmentarza.

Cmentarz Powązkowski ma długą i interesującą historię, a przede wszystkim znajdziemy tu mogiły postaci zasłużonych dla Warszawy, dla Polski, jak Reymont, Starzyński, Ordonówna, Niemen. Jest jeszcze aspekt architektury samych grobowców – niektóre z nich to prawdziwe dzieła sztuki autorstwa znakomitych architektów takich jak Marconi lub Dziekoński. To wszystko sprawia, że nekropolia na Powązkach należy do najsłynniejszych i najważniejszych w naszym kraju. Razem z uczniami spróbujemy lepiej poznać to wyjątkowe miejsce.

Powieść Bolesława Prusa „Lalka” należy do jednej z ważniejszych w kanonie polskiej literatury. Szczególnie interesujące jest to, że prezentuje ona szeroką panoramę społeczną Warszawy II połowy XIX wieku. Lekcja ma służyć nie tylko przybliżeniu tej rzeczywistości historycznej ale i odkryciu licznych miejsc i obiektów, jak np. Hotel Europejski, Uniwersytet Warszawski, Aleje Ujazdowskie, związanych z powieścią.