L19: Stare fabryki w nowych czasach

Do osiągnięcia celu lekcji najlepiej nadają się te dzielnice Warszawy, w których zachowało się najwięcej obiektów pofabrycznych, a więc Praga-Północ, Praga-Południe oraz Wola. Niniejszy scenariusz lekcji jest przykładowy i opiera się na fabrykach zlokalizowanych na Pradze-Północ.

Nauczyciel może stworzyć własną trasę w oparciu np. o katalog Warszawskie dziedzictwo postindustrialne autorstwa Michała Krasuckiego .

Alternatywną wersją zajęć (zamiast spaceru plenerowego) jest przedstawienie przez uczniów zdobytych informacji w trakcie lekcji w klasie, w formie krótkich, pięciominutowych prezentacji.

Nauczyciel wprowadza uczniów w temat warszawskich zabytków poprzemysłowych. Uczniowie dowiadują się, że na terenie Warszawy zachowało się dużo budynków pofabrycznych, w których przez wiele lat prowadzona była produkcja – najstarsze z nich zostały wybudowane jeszcze w XIX wieku. Część z nich – ze względu na wartości historyczne, artystyczne lub techniczne – została objęta przez konserwatora ochroną poprzez wpis do rejestru zabytków.

Obecnie niektóre zostały zaadaptowane (przeszły renowację i restaurację) na różne cele – mieszczą się w nich biura, sklepy, warsztaty, magazyny, siedziby uczelni, a nawet mieszkania. Inne są w trakcie takich przekształceń, a jeszcze inne pozostają nieużytkowane (często zaniedbane i w złym stanie technicznym).

Prowadzący zajęcia informuje uczniów, że kolejna lekcja odbędzie się w terenie, w formie oprowadzania po okolicy przez zespoły uczniowskie. Zapowiada uczniom wyprawę na warszawską Pragę, w czasie której sprawdzą, co stało się z dawnymi fabrykami. Przedstawia także zasady: pięć uczniowskich zespołów wylosuje po jednym obiekcie, a następnie przygotuje na ich temat krótką wypowiedź ustną wg wytycznych zawartych w karcie pracy. Dodatkowo, jeżeli się to uda, zespoły są proszone o przedstawienie w czasie oprowadzania archiwalnych ilustracji dotyczących wylosowanych obiektów.

Dla większej tajemnicy uczniom nie są podawane nazwy fabryk, ale losowane są jedynie adresy obiektów z następującego zestawienia (numeracja listy oznacza proponowany kolejny przystanek na trasie zwiedzania):
1. ul. Ząbkowska 27/31,
2. ul. Kawęczyńska 9,
3. ul. Kawęczyńska 36,
4. ul. Objazdowa 1,
5. ul. Otwocka 14.

Prowadzący zajęcia wyjaśnia również, że na wylosowanych kartkach znajduje się informacja o opracowaniach, z których warto skorzystać przy pracy nad realizacją zadania.

Proponowane miejsce rozpoczęcia wyprawy przy ul. Ząbkowskiej 27/31, a zakończenia przy ul. Otwockiej 14.

Po przybyciu na miejsce prezentację rozpoczyna zespół, który wylosował adres Ząbkowska 27/31 (dawna Państwowa Wytwórnia Wódek, a obecnie Centrum Praskie „Koneser”). Po skończeniu wypowiedzi wszyscy uczniowie proszeni są o próbę oceny potencjału zachowanych obiektów pofabrycznych oraz ich zagospodarowania (czy podoba im się współczesny pomysł na zagospodarowanie zabytkowego obiektu?).

Następnie klasa przechodzi do kolejnego punktu – ul. Kawęczyńska 9 i tam czynności się powtarzają. Itd.

Zakończenie zajęć to swobodna refleksja na temat losu odwiedzanych obiektów. Nauczyciel rozmawia z uczniami na temat obecnego stanu fabrycznych budynków, ich mocnych i słabych stron, a także szans i zagrożeń, zasadności ich zachowania oraz adaptacji do nowych funkcji. Zastanawia się z uczniami nad tym, czy pofabryczna przestrzeń mogłaby służyć innym celom niż obecnie.