L04: Folklor – element naszej tradycji i kultury

Nauczyciel wyjaśnia, czym jest folklor. Podaje przykłady charakterystycznego folkloru na wsi i w mieście. Wyjaśnia, że większość z tych rzeczy została nam przekazana przez wcześniejsze pokolenia – naszych rodziców, babcie, dziadków, etc. To dzięki przekazywanej przez wcześniejsze pokolenia wiedzy potrafimy dzisiaj budować domy, malować obrazy, znamy hymn Polski, ale również chodzimy do kościoła, ubieramy choinkę, święcimy jajka, znamy legendę o syrence, umiemy zrobić zupę czy pierogi. Zbiór wszystkich tych umiejętności i wiedzy określa naszą tożsamość i wyjątkowość wśród ludzi na całym świecie – nazywamy to folklorem.

W dalszej części nauczyciel wyjaśnia, czym są dobra materialne i niematerialne. Z pierwszej grupy może wskazać na przedmioty znajdujące się zarówno w klasie, jak i za oknem. Z drugiej grupy może podać przykłady, np. bajki, piosenki, wiersze, gry i zabawy (berek, w chowanego). Nauczyciel pyta uczniów, czy sami potrafią wymienić dobra materialne i niematerialne.

Tę część można omówić poprzez odwołanie się do zmysłów dzieci, np.: (a) wzroku, (b) słuchu, (c) węchu.

Nauczyciel wyjaśnia pojęcie folkloru warszawskiego. Jako przykład podaje trzy jego rodzaje:

a) architekturę – nauczyciel pokazuje zdjęcia charakterystycznych obiektów (np. drewniane domy – świdermajery, kamienice czynszowe, ale także wieżę Eiffla, piramidy, wielkie drapacze chmur); dzieci określają, czy jest to przykład architektury warszawskiej czy jakiejś innej;

b) gwarę warszawską – nauczyciel podaje jej przykłady i pyta uczniów, czy znają znaczenie danych słów (np. bajerować – oszukiwać; buchnąć – zabrać coś; ciuchy – ubrania; deszczochron – parasol; draka – awantura; dycha – 10 zł; facet – mężczyzna; ferajna – grupa; kit – kłamstwo; klawo – dobrze; nawijka – wypowiedź; skitrać – schować);

c) tradycyjne polskie dania – nauczyciel może poprosić któregoś z uczniów o zamknięcie oczu i powąchanie np. czekolady bądź jakichś małych porcji dań przyniesionych w pojemniku lub słoiczku. Może wspólnie z uczniami wymienić te potrawy, które najczęściej pojawiają się u uczniów w domu i określić, czy są to typowe polskie/warszawskie dania czy inne.

Nauczyciel wyjaśnia uczniom, jak ważną rolę w naszym życiu odgrywa folklor.

Przypomina, iż wiedza na ten temat została nam przekazana w głównej części przez naszych dziadków, rodziców, ale również uczymy się o niej w szkole czy praktykujemy ją w trakcie świąt i uroczystości. Nauczyciel podkreśla, że folklor to nie tylko przeszłość, ale i teraźniejszość, a nawet przyszłość. Część obrzędów, tradycji czy zwyczajów ewoluuje, pojawiają się też nowe święta, zwyczaje i proces ten zapewne się utrzyma (np. popularny szczególnie wśród dzieci Halloween).

Nauczyciel wyjaśnia, iż folklor jest bardzo istotny w procesie poczucia własnej tożsamości, wyjątkowości i różnorodności kulturowej zarówno w naszym kraju, jak i na całym świecie. Uwypukla potrzebę jego kultywowania i ochrony, a także wskazuje, że to na nas spoczywa odpowiedzialność za jego zachowanie i przekazywanie kolejnym pokoleniom, dzięki czemu z jednej strony folklor jest wciąż
„żywy”, a z drugiej zmienia się i dostosowuje do współczesnych czasów.

Nauczyciel przekazuje uczniom pracę domową. W zależności od wieku, mogą to być prace plastyczne wykonane dowolną techniką przedstawiające poszczególne rodzaje folkloru albo przeczytanie bajki, legendy, nauka piosenki, hymnu bądź rozmowa z rodzicami lub opiekunami nt. zwyczajów i tradycji charakterystycznych dla danej rodziny, etc.