Jaka jest rola elektroniki w moim życiu. Cykl.3/Odc.1

Tagi:

balans | budżet obywatelski | cyberprzestrzeń | elektronika | komunikacja. | media społecznościowe | młodzież | relacje | tożsamość

Witajcie w cyklu podcastów „Nie jesteś sam – pierwsza pomoc psychologiczna teraz dla całego miasta”. Jest to jednocześnie pierwszy odcinek z naszego trzeciego cyklu, czyli cyklu przeznaczonego dla was, dla dzieci i młodzieży. Siłą rzeczy będziemy mówić trochę bardziej o takim okresie nastoletnim, który jest dosyć charakterystyczny, jeśli chodzi o przeżywanie swego rodzaju kryzysów, także w takim ujęciu rozwojowym. Ponieważ w okresie adolescencji młody człowiek stoi przed wieloma problemami, wiążącymi się z koniecznością ukształtowania tożsamości, samookreślenia, ale też odpowiedzi na pytanie: kim jestem, kim będę, kim powinienem być, kim mam prawo być w przyszłości, jaki zostanę zaakceptowany, a jaki zostanę odrzucony przez kontekst społeczny. I o tym wszystkim będziemy rozmawiać tradycyjnie w naszym teamie: doktor Ewa Dachowska-Rogalska i doktor Agnieszka Siedler. Serdecznie witamy.

Rozpoczęliśmy od kryzysu tożsamości, czyli od tego, co jest istotne w tym okresie adolescencji. Ale pierwszym naszym tematem, który będziemy poruszać, to jest temat dosyć istotny, myślę, szczególnie w tym kontekście społecznym, w którym aktualnie, ale też społeczno-kulturowym, w którym aktualnie funkcjonujemy, czyli w takim kontekście dotyczącym szeroko pojętej cyberprzestrzeni, w której funkcjonują młodzi ludzie, nierzadko funkcjonując w niej bardziej niż w życiu realnym.

Tak, to jest bardzo ważny temat, bo elektronika, wszystkie smartfony, tablety, komputery, świat wirtualny stały się nieodłączną częścią naszego życia. Chyba trudno nam byłoby już cofnąć się do takiego etapu, żeby funkcjonować bez tego. A dla was jest to coś naturalnego. No właśnie, my jeszcze pamiętamy ten czas, kiedy telefony nie były tak powszechne i kiedy rzeczywiście to życie w cyberprzestrzeni nie było czymś zupełnie takim wyobrażonym, ale codziennym. Natomiast wy funkcjonujecie w tym świecie w zasadzie cały czas. Ale ten świat też ma pułapki, też ma różnego rodzaju sfery, które mogą być dla was trudne. I zdajemy sobie sprawę z tego, że funkcjonowanie w tym świecie wcale nie jest takie proste, jak wydawać by się mogło. Dlatego warto jest zdać sobie sprawę, jaka jest rola elektroniki w waszym życiu, co ona oznacza, jakie ona ma funkcje, żebyście lepiej mogli to zrozumieć.

No właśnie, czy kiedykolwiek zadałeś sobie pytanie takie: ile tej elektroniki w moim życiu jest i czy przypadkiem nie jest tak, że jest jej więcej niż takiego realnego kontaktu z drugim człowiekiem? Czy tak naprawdę nie towarzyszą ci takie niepokoje związane z tym, że trudno jest ci nawiązać relacje, nawiązać kontakt w takim bezpośrednim życiu i funkcjonowaniu, a łatwiej jest zrobić to w takim kontakcie nie face to face, a ekran to ekran, czyli raczej coś, co jest zupełnie innym elementem? To też jest coś, co wiąże się z innym trochę sposobem komunikacji. Bo my, na przykład, gdybyśmy siebie nazwały boomerkami, możemy powiedzieć, że w zasadzie to jest trochę dziwna sytuacja, kiedy na przykład, nie wiem, wyobraźcie sobie takie doświadczenie, że siedzicie z waszym przyjacielem czy przyjaciółką na ławce w parku, rozmawiacie, i nagle on wstaje i bez słowa wychodzi. Czyli de facto jakby: ale jak to, co się stało, przecież z jakiego powodu ty poszedłeś czy poszłaś, przed chwilą rozmawialiśmy. W życiu realnym jest to zupełnie nieadekwatne zachowanie. Natomiast w życiu wirtualnym dzieje się tak cały czas. To znaczy, że nagle pewien tok komunikowania zostaje przerwany i koniec. Myślę, że każdy z nas też, albo z was też, zna takie stwierdzenia typu „kropka nienawiści”. Czyli jeśli pojawi się kropka na końcu zdania, to znaczy, że coś jest nie halo, bo nie było tam emotikony takiej, która może świadczyć o akceptacji, o tym, że jest coś pozytywnego. To wszystko są problemy, które wydawać by się mogły mogą być rozumiane przez dorosłych jako jakieś nieadekwatne, wręcz niekiedy kuriozalne. Natomiast w waszym życiu one mają prawo być bardzo, bardzo ważne.

Na pewno smartfony są ważnym sposobem komunikacji dla was. Jest to sposób, w który utrzymujecie kontakt ze swoimi znajomymi, przyjaciółmi. One wam w tym pomagają, żeby być ze sobą na bieżąco. Ale z drugiej strony warto się zastanowić, czy nie jestem zbyt bardzo zaangażowany w to wirtualne życie, czy nie zaczynam bardziej się skupiać na tym, co się dzieje w sieci, niż na prawdziwych relacjach. Czy wolisz się spotkać z ludźmi na żywo, czy tylko wirtualnie? Jak elektronika wpływa na twoje relacje? Czy je wspiera, czy może powoduje, że oddalasz się od bliskich osób? 

To jest bardzo istotne, to zachowanie tego zdrowego balansu. Bo tutaj mamy dla ciebie kilka wskazówek, takich, które mam wrażenie, są istotne w kontekście zachowania tej takiej higieny cyfrowej, ale też tego, żeby bycie w świecie wirtualnym nie zamykało też wam drogi do tego świata realnego.

Czyli po pierwsze, ustalaj zdrowe granice i staraj się tego trzymać, tak żeby zachować ten zdrowy balans, zdrową równowagę między życiem online i offline. To poświęcanie czasu zarówno na korzystanie z elektroniki, bo jest ona ważna w twoim życiu, i wiemy to, dlatego że bycie w izolacji w świecie wirtualnym pod względem odczuć psychicznych może być bardzo podobne do tego, co się dzieje w świecie realnym. Natomiast brak dodatkowo jakby tego realnego aspektu, no niestety, świat wirtualny nie zastąpi wam wszystkiego tego, co dotyczy żywego kontaktu, takiej realnej bliskości drugiej osoby, co jest bardzo ważne dla zdrowia psychicznego. Możesz to potraktować jako swojego rodzaju challenge: kiedy i ile jesteś w stanie być offline, ile potrafisz, na ile potrafisz odłożyć telefon, na ile potrafisz się wyłączyć, na ile potrafisz skupić się na sobie. No właśnie, spróbuj sobie zafundować taki digital detox i zobacz, czy odczuwasz wtedy niepokój, zobacz, co się dzieje w twoim stanie psychicznym, i spróbuj porozmawiać o tym z kimś dorosłym. Zobacz, czy to jest dla ciebie rzeczywiście problematyczne, czy też jesteś w stanie to zrobić. Ale pamiętaj, nie robisz tego dla dorosłych, robisz to dla siebie, po to, żeby lepiej poznać swoje reakcje i być bardziej świadomym tego, jak ty przeżywasz rozstanie z elektroniką.

No właśnie, i teraz zasada numer dwa: wykorzystuj elektronikę konstruktywnie i świadomie. To znaczy, możesz z niej korzystać do nauki, do rozwijania pasji, do komunikacji z bliskimi, a nie tylko dla rozrywki. Rozrywkę możesz znaleźć w świecie realnym, i ona będzie znacznie korzystniejsza dla ciebie, jeśli chodzi o zdrowie psychiczne, ponieważ nic nie zastąpi tych realnych kontaktów.

Kolejna rzecz, czyli kolejna rada, którą dla ciebie mamy, być może uznasz ją za taką, która będzie właściwa, to przede wszystkim bądź świadom wpływu mediów społecznościowych. Pamiętaj, że to co widzisz w sieci, nie zawsze odzwierciedla rzeczywistość, i unikaj porównywania się z innymi. Świat, który jest wirtualny, można naprawdę przy pomocy różnych zdobyczy cywilizacji ulepszyć, pokazać go zupełnie innym i nieadekwatnym. A są już badania, które pokazują, że osoby, które oglądają intensywnie, powiedzmy, śledzą na przykład Instagrama i nawet oglądają te takie fajne i pozytywne obrazy: kotki, pieski, piękne widoki i tak dalej, to ich mózg dokonuje porównania tego, co widzi dookoła swojej rzeczywistości, z tym, co widzi w świecie wirtualnym, i okazuje się, że takie osoby niestety funkcjonują psychologicznie gorzej. To znaczy, że mogą mieć obniżony nastrój. A zatem wpływa to realnie na nasze funkcjonowanie. Pamiętaj, że to wszystko, co widzisz w internecie, to nie wygląda tak na co dzień. Nikt nie jest szczęśliwy i super zadowolony 24 godziny na dobę. Nikt nie przeżywa codziennie świetnych, intensywnych wydarzeń, które są ekscytujące. W tym życiu również w życiu influencerów na pewno jest wiele nudy, wiele takich codziennych, prozaicznych wydarzeń, tylko tego nie pokazuje się w mediach społecznościowych. Widzisz tylko wycinek rzeczywistości.

I uwaga: dbaj o relacje poza siecią. Spędzaj czas z przyjaciółmi, spędzaj czas z rodziną w realnym świecie. To pomoże ci budować głębsze relacje, to pomoże ci mieć lepsze kompetencje do tego, żeby radzić sobie w życiu. Te relacje będą z pewnością bardziej autentyczne niż te, które mamy w świecie wirtualnym.

Kolejna rzecz, chyba jedna z ważniejszych, to to, żebyś pamiętał o ochronie własnego bezpieczeństwa w sieci. Jest to bardzo ważny aspekt, szczególnie w kontekście udostępniania jakichś osobistych informacji. I przede wszystkim, bądź ostrożny w kontaktach online z nieznajomymi. Niebezpieczne strony mają to do siebie, że nie wyglądają na niebezpieczne. To znaczy, że ktoś zaopatrzył je w taki wygląd, w taki wirtualny look, który ma dać ci pozór, że jest z tą stroną wszystko okej. Natomiast zaczynają cię czy obserwować, czy zagadywać osoby, których nie znasz, które zaczynają proponować ci różnego rodzaju zachowania, także związane z zachowaniami seksualnymi. Pamiętaj zawsze, że to, co pisze ta druga osoba, nie musi być prawdą. Pamiętaj, że jeśli ona pisze, że jest w twoim wieku, to wcale nie oznacza, że jest to prawda. Więc tutaj, jeśli odczuwasz, że coś jest nie tak w tym kontakcie, widać, że jest to osoba, która może naruszać twoją prywatność, bądź też powodować, że czujesz się niekomfortowo, porozmawiaj o tym z dorosłym, porozmawiaj o tym z przyjacielem, poszukaj pomocy, ponieważ wszystko, co dzieje się w świecie wirtualnym, jakkolwiek nie jest rzeczywiste, tak może wywoływać rzeczywiste problemy psychiczne.

To tyle, jeśli chodzi o pierwsze nasze spotkanie. Mam nadzieję, że zostaniesz z nami na kolejne nasze podcasty, ponieważ mamy jeszcze trochę do obgadania, trochę do przeanalizowania, i mam nadzieję, że słyszymy się następnym razem. Doktor Ewa Odachowska-Rogalska i doktor Agnieszka Siedler. Do usłyszenia.

Podcast zrealizowano w ramach projektu „Nie jesteś sam” finansowanego z Budżetu Obywatelskiego miasta stołecznego Warszawy na rok 2024. Nagranie wykonano w studiu FabLab Pobite Gary! Realizacja: Centrum Wspierania Rodzin „Rodzinna Warszawa”.